سخنرانی سال 1959 ریچارد فاینمن سالها بعد چارچوب های مفهومی نانوتکنولوژی را پدید آورد.
ریچارد فاینمن در سال 1959 در همایش جامعه فیزیک آمریکا طی یک سخنرانی، پیشبینیهای جالب و انقلابی خود را بیان کرد. عنوان سخنرانی وی «فضای زیادی در سطوح پایین وجود دارد» بود. سخنرانی او شامل این مطلب بود که چرا نتوان تمام 24 جلد دایرهالمعارف بریتانیا را بر روی یک سنجاق نگارش کرد؟ وی در آن سخنرانی این نکته را مطرح ساخت که اصول علم فیزیک چیزی جز امکان ساختن اتم به اتم اشیا را بیان نمیکند. فاینمن همچنین خطوط حکاکی شدهای روی یک سطح را فرض نمود که عرضی به اندازه تنها چند اتم داشتهاند. وی پیشنهاد کرد که میتوان اتمهای مجزا را دستکاری کرد و مواد و ساختارهای کوچکی را تولید نمود که خواص متفاوتی دارند. اگر چه فاینمن مستقیماً به کلمه نانو اشارهای نکرد ولی آشکارا مفهوم جهان نانو را مطرح کرده بود. فاینمن فرآیندی را شرح داد که ممکن است توسط آن و با استفاده از یک مجموعه ابزارآلات دقیق برای ساخت و اجرای مجموعه ی نسبتاً کوچکتر و به همین منوال تا مقیاس مورد نیاز، قابلیت ساخت اتم ها و مولکولهای مجرد نیز به وجود آید. وی اشاره کرد که در این دوره خواستگاه موضوعات مربوط به مقیاس، ازتغییر اندازه ی پدیده های مختلف فیزیکی خواهد بود: نیروی جاذبه کم اهمیت شده و در مقابل کشش سطحی و جذب واندروالسی مسائلی با اهمیت تلقی خواهند شد.
بعد از مرگ فاینمن، محققان بامطالعه تاریخچهی توسعهی نانوتکنولوژی بر اساس خاطرات اشخاص فعال در این رشتهی نوپا طی دهههای 1980 و 1990، به این نتیجه رسیدند که
نقطه شروع و توسعه اولیه فناوری نانو بهطور دقیق مشخص نیست. در حقیقت تاریخ فناوری نانو به دوران ماقبل تاریخ و زمانی که بشر اولیه از نانو مواد طبیعی استفاده میکرد، برمیگردد. آموختیم که اولین مهندس فناوری نانو در حقیقت خود طبیعت بوده است. چنانچه بهطور مثال مولکولهای کربن در مقیاس نانومتری در حفرات دیواره غارها قرارگرفته که نتیجه آن باقی ماندن آنها برای هزاران سال است. در دوران صنعتی و پساصنعتی و در صنایع برقی نیز کوچکسازی اجسام، مقوله جدیدی نبوده است. هزاران سال قبل و در خاور دور، کوچک بودن، ارزش وبهای ویژهای داشته است. چنانچه در متون ادبی کلاسیک ژاپن در قرن دهم از کوچکی بهعنوان زیبایی یادشده است.
در آثار باستانی دوران مختلف تاریخی همچون قرونوسطا نیز اثری از مواد نانو ساختار دیدهشده است. شاید شیشهگران قرونوسطا را بتوان اولین فناوران نانو دانست. مطالعات نشان داده است که در شیشههای بسیار زیبای کلیساها در آن دوران از نانو ذرات طلا استفادهشده است. البته این شیشهگران نمیدانستند که چرا با اضافه کردن طلا به شیشه رنگ آن تغییر میکند. نمونه مشهور دیگر، جام لیکرگوس در رم و متعلق به قرن چهارم میلادی است. این جام در نور روز به رنگ سبز دیده میشود ولی با تاباندن نور به داخل جام، به رنگ قرمز و صورتی دیده میشود. این خاصیت جالب نوری به دلیل وجود نانو ذرات طلا و نقره بهکاررفته در آن است. تصویر این جام و تفاوت رنگ آن را در شکل زیر مشاهده میکنید.
تا حالا شنیدید میگن فلان چیز نانو هستش، بیاید بخرید؟ اصلا میدونید نانو چیه؟
برای توضیح فناوری نانو و به خصوص نانو مواد، سعی کردم توی این نوشته از بیان مسائل تخصصی و جزئیات فاصله بگیرم و مفاهیم رو در ساده ترین صورت بیان کنم.
برای اینکه بفهمیم نانو مواد چی هستن، باید یک قدم عقب بیایم و ببینم ماده چیه. همون طوری که توی دبستان خوندیم